Το δέντρο των Χριστουγέννων: Η ιστορία του εθίμου

Το δέντρο των Χριστουγέννων συμβολίζει την αιώνια ζωή, καθώς και την ευτυχία του ανθρώπου και της φύσης, με τη Γέννηση του Θεανθρώπου.

Ο στολισμός του δέντρου, είναι διεθνές έθιμο και σύμβολο των Χριστουγέννων από τον 8^ο αιώνα. Αυτό ξεκίνησε από τον Άγιο Βονιφάτιο, ο οποίος προσπαθούσε να εξαπλώσει τον χριστιανισμό και να σταματήσει την μέχρι τότε ιερότητα των «ειδωλολατρών» στη βελανιδιά. Έτσι, αντικατέστησε τη βελανιδιά με το έλατο.

Στην Ελλάδα παραδοσιακά ως έθιμο στολίζεται το καραβάκι, που συναντάται ιστορικά στη Μικρά Ασία και τα νησιά.

Το δέντρο των Χριστουγέννων έρχεται από την Ασία;

Στα παλαιότερα χρόνια, η χρήση αειθαλούς δέντρου αποτελούσε έθιμο των αρχαίων Αιγυπτίων, των Κινέζων και των Εβραίων.

Υπάρχει η άποψη ότι το έθιμο έχει ανατολίτικη προέλευση:

Σε χειρόγραφο του Βρετανικού Μουσείου του 13ου αιώνα, αναφέρεται πως το 512 ο αυτοκράτορας Αναστάσιος Α΄ έχτισε έναν Ναό με δύο ορειχάλκινα δέντρα στο Τουρ Αμπντίν της Συρίας. Αυτά τα δέντρα τοποθετήθηκαν και στις δύο μεριές της Ωραίας Πύλης του Ιερού Βήματος, που είχαν θέσεις για φώτα.

Επιπλέον, στην εποχή του Βυζαντίου, υπήρχαν μεταλλικά δέντρα που έμοιαζαν με κυπαρίσσια, στο επιστύλιο του τέμπλου στον Ναό της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη. Τα δέντρα αυτά αντί για καρπούς, είχαν πάνω τους φώτα.

Στην Καππαδοκία στόλιζαν κλαδιά κωνοφόρων ή άλλων δένδρων, μέσα στα σπίτια κατά το Δωδεκαήμερο, με ξηρούς καρπούς και αυτοσχέδια στολίδια.

Τα πρώτα στολισμένα δέντρα

Στα νεότερα χρόνια, το χριστουγεννιάτικο δέντρο προέρχεται από την Γερμανία. Σύμφωνα με την παράδοση ο πρώτος που στόλισε δέντρο ήταν ο Μαρτίνος Λούθηρος – Γερμανός μοναχός, ιερέας, καθηγητής, θεολόγος, ηγέτης της εκκλησιαστικής μεταρρύθμισης του 16ου αιώνα στη Γερμανία, και θεμελιωτής των χριστιανικών δογμάτων και πρακτικών του Προτεσταντισμού.

Το πρώτο στολισμένο δένδρο των Χριστουγέννων εμφανίστηκε στη Γερμανία το 1539 με στολίδια από συσκευασμένα φαγητά και είδη ρουχισμού ή άλλα χρήσιμα είδη. Με την πάροδο του χρόνου, καθώς ανέβαινε το βιοτικό επίπεδο του ανθρώπου, αντικαταστάθηκαν με διακοσμητικά ήδη όπως το ξέρουμε σήμερα.

Στις 24 Δεκεμβρίου σε ένα λαϊκό μεσαιωνικό δράμα για τον Αδάμ και την Εύα, το κυριότερο εξάρτημα τού σκηνικού ήταν ένα έλατο διακοσμημένο με μήλα, το οποίο συμβόλιζε τον Κήπο της Εδέμ.

Τα πρώτα χριστουγεννιάτικα δέντρα στην Ελλάδα

Το πρώτο δέντρο που στολίστηκε στην Ελλάδα ήταν έξω από το σπίτι του Βαυαρού βασιλιά Όθωνα το 1834 στο Ναύπλιο. Για να φτάσει όμως ως εκεί, σημαίνει ότι είχε ήδη καθιερωθεί ως έθιμο στους βασιλικούς οίκους της Βόρειας Ευρώπης. Αρχικά στολίστηκε στα ανάκτορα του Ναυπλίου και έπειτα στην Αθήνα, όπου οι κάτοικοι έκαναν ουρές για να το θαυμάσουν.

Μάλιστα σε διάφορα μέρη όπως στο Λιτόχωρο Πιερίας και τα Επτάνησα, στόλιζαν δένδρα μέσα στην εκκλησία με φρούτα ή και καρπούς.

Στις 24 Δεκεμβρίου 1843 στήθηκε για πρώτη φορά χριστουγεννιάτικο δέντρο σε ελληνικό σπίτι, στο αρχοντικό του Ναξιώτη Ιωάννη Παπαρρηγόπουλου, γενικού Προξένου της Ρωσίας στην Αθήνα.

Τα χριστουγεννιάτικα δέντρα σήμερα

Παλαιότερα τα χριστουγεννιάτικα δένδρα στην Ελλάδα ήταν φυσικά, όμως τα τελευταία χρόνια χρησιμοποιούνται περισσότερο τα ψεύτικα, για οικολογικούς κυρίους λόγους, αλλά και οικονομικούς. Οι βιοτεχνίες παραγωγής τόσο των τεχνιτών δέντρων όσο και των στολιδιών, είναι σημαντικές. Η υλοτομία των φυσικών δένδρων για τις ανάγκες του εθίμου γίνεται πάντα από συγκεκριμένα δενδρόφυτα μέρη και μετά από σχετική άδεια του αρμόδιου Δασαρχείου.