Votanistas Είναι γνωστό πως τα αρωματικά φυτά και βότανα της Κρήτης αποτελούν μία μεγάλη παράδοση της καθώς σε αυτό το νησί ευδοκιμούν πολλά είδη φυτών με πολλές και ιδιαίτερες ιδιότητες. Επιστήμονες και μελέτες βοτανολόγων, αποκαλύπτουν πως η Κρήτη έχει ένα από τα πιο πλούσια και ενδιαφέροντα οικοσυστήματα της Ευρώπης, με μεγάλο αριθμό ενδημικών φυτών, δηλαδή φυτών που φυτρώνουν μόνο εκεί.
Τα βότανα της Κρήτης χρησιμοποιούνται από την αρχαιότητα ως φαρμακευτικά φυτά και τα συναντάμε τόσο σε ξηρά και άνυδρα μέρη του ορεινού όγκου, όσο και στα δάση και τα φαράγγια αλλά και στις αυλές και τους κήπους. Η συλλογή γίνεται από έμπειρους συλλέκτες, ώστε να αποξηρανθούν σωστά κάτω από φυσικές συνθήκες και να οδηγηθούν στα σύγχρονα συσκευαστήρια, χωρίς χημική ή άλλη επεξεργασία.
Αγιόκλημα
Αιθέριο λουλούδι με όμορφο ανθό και μοναδικό άρωμα που μας μεθάει. Χρησιμοποιείται σε δερματικές μολύνσεις και για θεραπεία κατά της αϋπνίας.
Αρμπαρόριζα ή Αρμαρόριζα
Ποώδες, πολυετές, αρωματικό και καλλωπιστικό φυτό με λιλά χρώμα που συγγενεύει με το γεράνι. Είναι ανθεκτικό στην ξηρασία και ευδοκιμεί σε όλα τα εδάφη, αλλά είναι ευαίσθητη στο ψύχος και καλλιεργείται σε περιοχές με ήπιους χειμώνες. Χρησιμοποιείται για πεπτικά προβλήματα και δερματικά νοσήματα και θεωρείται ηρεμιστικό και καταπραϋντικό. Χρησιμοποιείται στη μαγειρική, τη ζαχαροπλαστική και την αρωματοποιία.
Βασιλικός
Από τα βότανα της Κρήτης δε θα μπορούσε να λείπει ο βασιλικός, το ευλογημένο – όχι άδικα – φυτό. Είναι αρωματικό ετήσιο, ποώδες φυτό και συγγενεύει με άλλα αρωματικά φυτά όπως το δεντρολίβανο, η ρίγανη, η μαντζουράνα, η μέντα και το φασκόμηλο. Ο βασιλικός θεωρείται ο βασιλιάς των μυρωδικών! Αρωματίζει τα κρητικά φαγητά (και όχι μόνο) και ανακουφίζει από ημικρανίες, έντονους πονοκεφάλους, στοματίτιδες και σπασμούς των εντέρων.
Δάφνη
Πρόκειται για το ιερό φυτό του Απόλλωνα. Θαμνώδες φυτό, το οποίο είναι πολύ χρήσιμο για την δυσπεψία και για την καλή λειτουργία του στομάχου, τους ρευματισμούς και τις θλάσεις των μυών.
Δεντρολίβανο ή αρισμαρί ή λασμαρί
Θαμνώδες πολυετές, φρυγανώδες και αειθαλές φυτό που φυτρώνει σε ορεινές περιοχές. Οι ιδιότητες του δεντρολίβανου είναι πολλές. Είναι αντιβακτηριδιακό, αντισηπτικό, αντιδιαβητικό και πολύ διεγερτικό του κυκλοφορικού. Τα φύλλα του χρησιμοποιούνται στην φαρμακοποιία, την αρωματοποιία, την σαπωνοποιία, την κηπουρική, την ζαχαροπλαστική και την μαγειρική.
Δίκταμο ή Έρωντας
Ενδημικό, πολυετές, αρωματικό φυτό της Κρήτης που παίρνει το όνομα του από το “Δίκτη” (όρος) και “θάμνος”, δηλαδή ο “θάμνος της Δίκτης” και φυτρώνει μόνο σε απόκρημνες πλαγιές και γκρεμούς.
O Θεόφραστος, ο πατέρας της Βοτανικής, στο έργο του Περί Φυτών ιστορίες αναφέρει: «Το δίκταμο είναι φυτό που βγαίνει μόνο στη Κρήτη…». Αποκαλείται και “ο θησαυρός της Κρήτης” και “το θεϊκό βοτάνι της”.
Έχει και άλλη ονομασία όπως “στοματόχορτο” γιατί με τη μάσηση των φύλλων φεύγει η κακοσμία του στόματος, αλλά και στομαχόχορτο γιατί βοηθάει στη χώνεψη. Για αυτές του τις ιδιότητες αλλά και τις επουλωτικές και αιμοστατικές, έχουμε αναφορές και από τον Ιπποκράτη.
Δυόσμος
Είναι πολυετές, ποώδες, αρωματικό φυτό που φυτρώνει σε ορεινά και υγρά μέρη. Μοιάζει πολύ με την μέντα, με διαφορά στο χρώμα του βλαστού (πράσινος βλαστός του δυόσμου, ενώ ιώδες της μέντας). Καλλιεργείται σε γλάστρες, ανθίζει και συλλέγεται Ιούνιο με Αύγουστο και χρειάζεται υγρασία. Αποτελεί ένα από τα πιο σπουδαία βότανα και πιο δημοφιλή αρωματικά φυτά.
Χρησιμοποιείται για πληγές στο στόμα, ουλίτιδα, φαρυγγίτιδα και αμυγδαλίτιδα, στην κακοσμία του στόματος, χωνευτικό και καταπραϋντικό της γαστρεντερικής δυσφορίας, ως ηρεμιστικό, για την τόνωση της μνήμης, στην αϋπνία, τον πονοκέφαλο, τον πονόδοντο (από αποστήματα), στους ρευματόπονους και τον πόνο των κλειδώσεων με το τρίψιμο φρέσκων φύλλων στις πονεμένες περιοχές. Επιπλέον χαρίζει το έντονο άρωμα του και τη γεύση του στη μαγειρική, τη ζαχαροπλαστική, τα ποτά, τη σαπωνοποιία και την αρωματοποιία.
Θρούμπα ή θρούμπι ή γεροντόχορτο
Αρωματικό ποώδες, ετήσιο, θαμνώδες φυτό, που ευδοκιμεί ιδιαίτερα σε ξηρές και πετρώδεις περιοχές. Η θρούμπα συλλέγεται από τον Απρίλιο μέχρι τον Ιούλιο και η έντονη οσμή της μοιάζει με του θυμαριού και της ρίγανης. Ο Ιπποκράτης το συνιστά στην αντιμετώπιση των πνευμονικών αποστημάτων και των «γυναικείων παθήσεων» όπως η δυσμηνόρροια ενώ το αφέψημά του θεωρείται αντιεμετικό, καταπολεμά τον πονόλαιμο και με γαργάρες επουλώνει τις πληγές του λάρυγγα και του στόματος.
Θυμάρι ή Θύμιο
Το θυμάρι αποτελεί από την αρχαιότητα ένα σύμβολο δύναμης και ανδρείας. Είναι αγγειόσπερμο, δικότυλο φυτό με γαλάζια άνθη, που ανθίζει και συλλέγεται τον Ιούνιο και τον Ιούλιο. Είναι ένας εξαιρετικά ανθεκτικός θάμνος, με πολύ ευχάριστο άρωμα και καλλιεργείται σε όλα σχεδόν τα εδάφη. Στην Κρήτη συναντάμε και τον Ασπρόθυμο, αλλά και τα δύο αυτά είδη αποτελούν σπουδαία μελισσοκομικά φυτά. Το θυμάρι έχει αντισηπτικές, διουρητικές και αντιπυρετικές ιδιότητες.
Λαδανιά
Πολυετής αρωματικός θάμνος και ανθίζει από τον Μάρτιο μέχρι και τον Ιούνιο. Στην Κρήτη, ανάλογα με την περιοχή αποκαλείται και αγριοτριανταφυλλιά ή αγριοφασκόμηλο. Έχει καλά αποτελέσματα κατά της αϋπνίας, του πονόδοντου, του τέτανου και τις δερματικές παθήσεις. Οι Μυλοποταμίτες τον χρησιμοποιούν ακόμα και κατά του καρκίνου της μήτρας.
Λεβάντα
Δικότυλο πολυετές, θαμνώδες φυτό που ανθίζει τον Μάιο και ευδοκιμεί σε ηλιόλουστες θέσεις. Δεν αντέχει την υγρασία και προτιμά ασβεστωμένα εδάφη. Είναι γνωστή για το μεθυστικό της άρωμα, ενώ το αιθέριο έλαιο που περιέχουν τα φύλλα της χρησιμοποιείται στην κηπευτική, την αρωματοποιία και τη σαπωνοποιία. Στη φαρμακευτική χρησιμοποιείται ως τονωτικό, αντικαταρροϊκό, για τη θεραπεία νευρασθενειών, για την επούλωση πληγών αλλά και ως αντισηπτικό. Μπορείς να τη φυτέψεις στον κήπο και τη γλάστρα σου.
Λεβάντα
Μαλοτήρα
Είναι τσάι του βουνού της Κρήτης που φυτρώνει σε ξηρά και άγονα μέρη σε ολόκληρο τον ορεινό όγκο. Ανθίζει και συλλέγεται τον Ιούλιο και δεν υπάρχει πουθενά αλλού στον κόσμο αυτό το είδος τσαγιού του βουνού παρά μόνο στις Χανιώτικες Μαδάρες και στον Ψηλορείτη. Πήρε το όνομα της από την ιταλική λέξη “male” που σημαίνει αρρώστια και το ρήμα “tirare” που σημαίνει σύρω, από τους Βενετούς κατακτητές που τη χρησιμοποίησαν στα κρυολογήματα, τις παθήσεις του στομαχιού και του αναπνευστικού.
Είναι ένα από τα βότανα της Κρήτης, στο οποίο πιστεύουν πολύ οι κάτοικοι της. Η σύγχρονη επιστημονική έρευνα επιβεβαίωσε τις πεποιθήσεις των Κρητικών για την μαλοτήρα αφού βρήκανε πολύτιμες φλαβονοειδείς ουσίες με σημαντική φαρμακοδυναμική δράση στη διέγερση της καρδιακής λειτουργίας, την ελάττωση της πίεσης, τη διούρηση και την προστασία από κρυολογήματα.
Η μαλοτήρα είναι ένα από τα πιο σπουδαία είδη του σιδερίτη (τσάι του βουνού) που φυτρώνουν στην Ελλάδα.
Μαντζουράνα ή Ματζιοράνα, ένα φυτό – πηγή ονείρων
Αγγειόσπερμο, δικότυλο, πολυετές φυτό που συγγενεύει με τη ρίγανη και ανθίζει και συλλέγεται τον Ιούλιο και τον Αύγουστο. Χρησιμοποιείται από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα για νευρικές παθήσεις, πονοκεφάλους, ιλίγγους και κρυολογήματα. Ο Ιπποκράτης το θεωρούσε μέγιστο αντισηπτικό και ο Γαληνός ως το πιο σωστό χωνευτικό.
Μέντα
Είναι σημαντικό βότανο με πολύ έντονη μυρωδιά και ανθίζει και συλλέγεται Ιούνιο και Αύγουστο. Ο Ιπποκράτης και ο Γαληνός χρησιμοποιούσαν την μέντα κατά της δυσπεψίας, των νευρικών διαταραχών, των ιλίγγων, της αϋπνίας, της γαστρίτιδας, του βήχα, του κρυολογήματος, του πονόλαιμου και ως αντισπασμωδικό. Δίνει το ιδιαίτερο άρωμα της σε φαγητά, σαλάτες και ποτά.
Ρίγανη
Αρωματικό ποώδες, πολυετές, ιθαγενές και θαμνώδες φυτό που ανθίζει και συλλέγεται τον Ιούνιο και τον Ιούλιο σε πετρώδη και ηλιόλουστα μέρη. Είναι γνωστή σε όλους μας για τη μοναδική νοστιμιά που προσφέρει στη μαγειρική (βασικό αρωματικό στη Μεσογειακή κουζίνα) αλλά και για τις φαρμακευτικές της ιδιότητες. Πρόκειται για ανθεκτικό φυτό χωρίς ιδιαίτερες απαιτήσεις, ενώ από την αρχαιότητα χρησιμοποιείται ως αντισηπτικό, καταπραϋντικό στους πονόδοντους και στο στομαχόπονο.
Φασκόμηλο
«Πώς μπορεί ο άνθρωπος να πεθάνει, όταν έχει στον κήπο του φασκόμηλο;»
Το φασκόμηλο είναι αγγειόσπερμο, πολυετές και θαμνώδες φυτό με πολυάριθμα κλαδιά. Έχει έντονο και υπέροχο άρωμα και είναι ένα από τα πιο διαδεδομένα βότανα της Κρήτης. Ανθίζει τον Μάιο και τον Ιούνιο και συλλέγεται τότε ή και λίγο πιο πριν. Στην αρχαιότητα το χρησιμοποιούσαν ως τονωτικό αλλά και ως πολυφάρμακο ενώ έχει εκθειαστεί από τον Διοσκουρίδη (πατέρα της φαρμακογνωσίας), τον Γαληνό, τον Αέτιο και τον Ιπποκράτη (πατέρα της Ιατρικής.
Το παρόν άρθρο έχει πληροφοριακό χαρακτήρα με συλλογή γνώσης και σε καμία περίπτωση δεν αποτελεί έναν θεραπευτικό οδηγό για ατομική χρήση. Θα πρέπει πάντα να ενημερώνεται ο γιατρός σας για τη λήψη παρασκευάσματος βοτάνων, γιατί μπορεί να αλληλεπιδρά με άλλα φάρμακα και να τροποποιείται η δράση του.
Διάβασε ακόμη:
Αρωματικά φυτά και βότανα της Ηπείρου
Έλα και στην ομάδα μας Βότανα και Αρωματικά φυτά – Ζούμε υγιεινά για να μοιραζόμαστε τα μυστικά της φύσης και να κάνουμε παρεούλα
Κάνε like και στη σελίδα μας στο facebook Votanistas για να μη χάνεις τα καινούρια μας άρθρα
