«Πώς μπορεί ο άνθρωπος να πεθάνει, όταν έχει στον κήπο του φασκόμηλο;»

Το φασκόμηλο ή αλλιώς φασκομηλιά (Σάλβια η φαρμακευτική), ανήκει στην οικογένεια τον αγγειόσπερμων δικότυλων φυτών ελελίφασκος. Είναι γνωστό και ως ελελίφασκος ο φαρμακευτικός, αληφασκιά, χαμοφασκιά και στην Κύπρο σπατσιά, ενώ στην Ήπειρο “μουσφακίδι”.

Δεν είναι τυχαίο ότι το επιστημονικό όνομα του φασκόμηλου προέρχεται από το λατινικό “salvere” που σημαίνει σώζω!

Πρόκειται για πολυετές θαμνώδες φυτό με πολυάριθμα κλαδιά. Τα φύλλα του είναι επιμήκη και παχιά, με λευκοπράσινο χρώμα. Τα άνθη του φύονται κατά σπονδύλους, είναι χρώματος μοβ και ανθίζουν από το Μάιο ως τον Ιούνιο.

Που συναντάμε το φασκόμηλο;

Το φυτό φυτρώνει σε πολλές χώρες της Μεσογείου και ειδικά στην Αδριατική, τη Ν. Ευρώπη και τη Μ. Ασία. Στην Ελλάδα φυτρώνουν πάνω από 20 είδη φυτών του γένους Salvia officinalis.  Βρίσκεται σε όλες τις περιοχές της χώρας, κυρίως σε ξηρούς και πετρώδεις τόπους. Δεν καλλιεργείται συστηματικά στη χώρα μας, τουλάχιστον έως τώρα. Καλλιεργείται σε πολλές χώρες της κεντρικής και Ν. Α. Ευρώπης, αλλά και στην Αγγλία, τη Γαλλία και σε χώρες της Αμερικής.

Δες εδώ τα είδη που φυτρώνουν στην Ελλάδα.

Ιστορία & Παράδοση για την «αθανασία» του φυτού

Κατά την αρχαιότητα, το φασκόμηλο ήταν ένα πολυφάρμακο, που χρησιμοποιούνταν ακόμα και για δαγκώματα φιδιών και εντόμων, για να αυξήσουν τη γονιμότητα των γυναικών (αρχαίοι Αιγύπτιοι) και για να διώχνουν τα κακά πνεύματα.

Οι αρχαίοι Έλληνες το θεωρούσαν ιερό φυτό και το είχαν αφιερώσει στον θεό Δία. Οι γυναίκες υποδέχονταν τους άνδρες από τον πόλεμο με ένα ρόφημα από φασκόμηλο για να «διεγείρουν» τη γονιμότητα. Ο Ιπποκράτης και ο Γαληνός το χρησιμοποιούσαν για θεραπευτικούς σκοπούς, ενώ έχουμε αναφορές και από τον Διοσκουρίδη, τον Θεόφραστο και τον Αέτιο.

Οι Λατίνοι το θεωρούσαν ιερό φυτό και το χρησιμοποιούσαν σε θρησκευτικές τελετές, γιατί πίστευαν ότι έφερνε μακροζωία, ενώ εκείνοι της Σχολής του Σαλέρνο έλεγαν ότι δεν υπάρχει άλλο, καλύτερο φάρμακο κατά του θανάτου. Οι Άραβες πίστευαν ότι μπορούσε να θεραπεύσει τα πάντα και αναρωτιόντουσαν: «Πώς μπορεί ο άνθρωπος να πεθάνει, όταν έχει στον κήπο του φασκόμηλο;».

Οι Ολλανδοί, είχαν τόσο μεγάλη εκτίμηση το φυτό, ώστε άλλαζαν 2 κιβώτια τσαγιού δικού τους με 1 κιβώτιο φασκόμηλου. Οι Γάλλοι το ονομάζουν «ελληνικό τσάι», ενώ οι Κινέζοι το αποκαλούν «ελληνικό βραστάρι» και το θεωρούν καλύτερο από το τσάι.

Χρήσεις & Ευεργετικές ιδιότητες

Το φυτό έχει έντονη αρωματική μυρωδιά και καλλιερεγείται για τις πολλές φαρμακευτικές του ιδιότητες, ως αφέψημα και ως καρύκευμα. Περιέχει ως κύρια ουσία αιθέριο έλαιο, φασκομηλόλαδο (άχρωμο ή ερυθροκίτρινο), σαπωνίνες (πικρές ουσίες), τερπένια, ρητίνες, πικρά διτερπένια, ταννίνες, τριτερπένια, φλαβονοειδή και θουγιόνη (μια μονοτερπενική κετόνη).

Τα φρέσκα φύλλα του φασκόμηλου βοηθάνε στα τσιμπήματα από μέλισσες και κουνούπια, τρίβοντας τα επάνω στο ερεθισμένο σημείο. Τα αποξηραμένα φύλλα του χρησιμοποιούνται στη μαγειρική σαν άρτυμα, αλλά και σαν μέσο αρωματισμού και συντήρησης σε πολλά τρόφιμα (ζωμοί, ξίδι κα). Έχουν αντισηπτικές, αποχρεμπτικές και σπασμολυτικές ιδιότητες.

Τα αιθέρια έλαια του φασκόμηλου συντηρούν και αρωματίζουν τρόφιμα και ποτά. Χρησιμοποιούνται στην αρωματοποιία και τη βιομηχανία καλλυντικών, έχοντας μάλιστα, και αντιοξειδωτική δράση. Προστίθενται συχνά σε σαμπουάν, κρέμες προσώπου και σώματος. Ανανεώνουν τα δερματικά κύτταρα και αυξάνουν την κυκλοφορία του αίματος. Βοηθάνε στην ακμή, την ψωρίαση και τα εκζέματα, ενώ με ένα μασάζ στο κεφάλι, βοηθάνε στην ανάπτυξη των τριχών.

Τα αιθέρια έλαια των αυτοφυών ειδών σάλβιας παρουσιάζουν μεγάλες διαφορές από το ένα είδος στο άλλο.

Το φασκόμηλο αποξεραίνεται, και ως αφέψημα:

  • Έχει αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες που βοηθούν στις φλεγμονές του στόματος και του φάρυγγα, αλλά και στην ουλίτιδα
  • Είναι χρήσιμο στα συμπτώματα του κοινού κρυολογήματος
  • Ηρεμεί τις γαστρεντερικές διαταραχές
  • Αποτελεί ένα αντισηπτικό
  • Έχει σπασμολυτικές ιδιότητες
  • Έχει καρδιοτονωτικές ιδιότητες
  • Έχει δράσεις κατά του διαβήτη
  • Θεωρείται ότι έχει και εντομοαπωθητικές ιδιότητες
  • Αν παραμείνει αρκετή ώρα μαζί με τα φύλλα που έβρασαν, οι πικρές ουσίες μέσα στο αφέψημα αυξάνονται και η γεύση του γίνεται δυσάρεστη

Η χρήση του φασκόμηλου θα πρέπει να γίνεται με μέτρο και σύνεση, γιατί  η υπερβολική χρήση φέρνει την πιθανότητα δηλητηρίασης που οφείλεται κυρίως στην ουσία θουγιόνη του φυτού.

Το φασκόμηλο θεωρείται από πολλούς ως ένα φάρμακο για όλες τις ασθένειες. Μάλιστα, είναι και μελισσοτροφικό φυτό παρέχοντας μέλι εκλεκτής ποιότητας.

 Ένα απόσπασμα από Κρητική μαντινάδα:

“Αρισμαρί και ρίγανη, φασκομηλιά, φλισκούνι,
θύμος, μυρθιά και καντιφές μ’ ανοιξανε τ’ αρθούνι.”

Διάβασε ακόμη:

Μαντζουράνα: Ένα φυτό – πηγή ονείρων

Μελισσόχορτο: Το φυτό της νεότητας και της μακροζωίας

Έλα και στην ομάδα μας Βότανα και Αρωματικά φυτά – Ζούμε υγιεινά για να μοιραζόμαστε τα μυστικά της φύσης και να κάνουμε παρεούλα

Κάνε like και στη σελίδα μας στο facebook Votanistas για να μη χάνεις τα καινούρια μας άρθρα