Votanistas Τα αιθέρια έλαια εσπεριδοειδών είναι αυτά που παίρνουμε από τους καρπούς διαφόρων ειδών εσπεριδοειδών, που ανήκουν στις οικογένειες των Rutaceae και Aurantioideae.
Σε τι διαφέρουν από τα υπόλοιπα;
Είναι σαν αδένες μέσα στον φλοιό και την επιδερμίδα των καρπών. Για να διακρίνεται η προέλευση του αιθέριου ελαίου, αν προέρχεται από τα φύλλα χαρακτηρίζεται ως Petitgrain, ενώ από τα άνθη ως Neroli. Ο ταυτόχρονος διαχωρισμός και η απομόνωση του αιθέριου ελαίου του περικαρπίου και του χυμού των καρπών, πρέπει να εκχυλίζονται προσεκτικά και ξεχωριστά το ένα από το άλλο. Αλλιώς η ποιότητα και των δύο τελικών προϊόντων θα είναι μειωμένη.
Η μέθοδος παραλαβής των αιθέριων ελαίων εσπεριδοειδών
Τα περισσότερα αιθέρια έλαια των φρέσκων φυτικών υλικών, τα παίρνουμε με την απόσταξη με ατμούς. Για τα αιθέρια έλαια εσπεριδοειδών όμως, δεν συνιστάται αυτή η μέθοδος γιατί επηρεάζεται αρνητικά η ποιότητα. Όταν εφαρμόζονται υψηλές θερμοκρασίες, τα οξέα των χυμών των φρούτων διασπώνται και έτσι μειώνεται η περιεκτικότητα της κιτράλης στο φρέσκο έλαιο. Ως αποτέλεσμα είναι ένα τραχύ και δριμύ άρωμα, ενώ κανονικά ο φλοιός έχει λεπτό και φρέσκο άρωμα. Έτσι, η βασική και κύρια επιλογή παραλαβής του είναι μέσω μια φυσικής διαδικασίας.
Αυτά τα αιθέρια έλαια ονομάζονται «ψυχρής εκπίεσης», επειδή η θερμότητα δεν εμπλέκεται στην εκχύλιση και απλά ο φλοιός απελευθερώνει το αιθέριο έλαιο με διάφορες μηχανικές μεθόδους. Η ψυχρή εκπίεση δε σημαίνει ότι ο καρπός ψύχεται, αλλά βρίσκεται σε θερμοκρασία δωματίου και με τις τεχνικές παραλαμβάνεται το έλαιο από τους αδένες του φλοιού όπου περιέχεται.
Τα μειονεκτήματα και οι δυσκολίες της μεθόδου
Ο φλοιός των εσπεριδοειδών αποτελείται από δύο στρώματα:
• Το εξωτερικό στρώμα, όπου βρίσκεται μία λεπτή μεμβράνη η “flavedo”.
Εκεί βρίσκονται διάφοροι τύποι καροτενοειδών, τα οποία δίνουν το χαρακτηριστικό χρώμα της φλούδας του κάθε είδους και αιθέρια έλαια που δίνουν το χαρακτηριστικό χρώμα του κάθε φρούτου.
• Ένα παχύτερο, ινώδες και σπογγώδες λευκό στρώμα το “albedo”.
Εκεί περιέχονται ενώσεις, που ανήκουν σε διαφορετικές χημικές ομάδες και μπορούν να επηρεάσουν αρνητικά την ποιότητα του παραλαμβανόμενου χυμού, αν βρουν διέξοδο και αναμειχτούν με τον χυμό. Αυτές οι ενώσεις είναι της κατηγορίας των φλαβονοειδών, αλλά και d – λιμονένιο, λιμονένιο και πηκτίνες. Στη βιομηχανία των χυμών, φροντίζουν να διαχωρίζουν αυτές τις ουσίες, τόσο για την καλή ποιότητα του χυμού όσο και για την οικονομική σημασία τους σαν αυτοτελή προϊόντα.
Το στρώμα “albedo” απορροφά γρήγορα κάθε απελευθερούμενη ποσότητα αιθέριου ελάιου από την στοιβάδα “flavedo”, μειώνοντας αισθητά την τελική απόδοση. Επιπλέον, το αιθέριο έλαιο όταν παραλαμβάνεται, δεσμεύεται από τους κηρούς και τις πηκτίνες που προέρχονται από τα διαταραγμένα κύτταρα του flavedo. Έτσι, είναι δύσκολος ο διαχωρισμός του ελαίου από το ημιστερεό μίγμα που σχηματίζεται και απαιτούνται κι άλλες διεργασίες όπως διήθηση και διαχωρισμός με φυγοκέντριση για να παραληφθεί ένα διαυγές και καθαρό αιθέριο έλαιο.
Η μέθοδος του σφουγγαριού
Τι είναι πάλι αυτό;
Λόγω των παραπάνω δυσκολιών, αναπτύχθηκαν ειδικές τεχνικές για την πραγματοποίηση των εκχυλίσεων. Η «μέθοδος του σφουγγαριού», είναι η τεχνική εκπίεσης με το χέρι, του αιθέριου ελαίου από τους φλοιούς. Αυτή η τεχνική αναπτύχθηκε στη Σικελία και την Καλαβρία της Ιταλίας από το 1776. Οι φρέσκοι φλοιοί εκπιέζονταν με το χέρι και το εκχυλιζόμενο έλαιο «σκουπιζόταν» (παραλαμβανόταν) με ένα φυσικό σφουγγάρι. Έτσι, προφυλασσόταν το αιθέριο έλαιο του flavedo από το να απορροφηθεί από το albedo. Επιπρόσθετα, επειδή δεν εισέρχονταν κηροί και πηκτίνες , το έλαιο σφουγγίζονταν «καθαρό» από το σφουγγάρι.
Ο καινούριος μηχανολογικός εξοπλισμός
Το αιθέριο έλαιο που έβγαινε με αυτή τη μέθοδο, ήταν ύψιστης ποιότητας αλλά η διαδικασία ήταν πολύ αργή και με τεράστιο κόστος. Έτσι αναπτύχθηκε κατάλληλος μηχανολογικός εξοπλισμός για την αντίστοιχη βιομηχανική παραγωγή.
Οι μηχανές εξελίχθηκαν τον 20ο αιώνα και ονομάστηκαν “sfumatrici”. Σφίγγουν τον φλοιό χωρίς να τον πιέζουν και τον συστρέφουν αναγκάζοντας το αιθέριο έλαιο να βγει. Ο νεότερος τεχνολογικός εξοπλισμός είναι η “pellatrice”. Το αιθέριο έλαιο παραλαμβάνεται από ολόκληρο τον καρπό, διαχωρίζοντας με ξύσιμο τα δύο στρώματα.
