Ποια είναι η δάφνη, αυτό το φυτό που χαίρει δόξας και τιμής;

Η δάφνη η Απολλώνιος ή δάφνη η ευγενής ή αλλιώς βάγια, είναι ένα φυτό με μεγάλη ιστορία και πολλές χρήσεις από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Σήμερα, δάφνινα στεφάνια καταθέτονται σε τάφους και ανδριάντες προς τιμήν σημαντικών ανθρώπων, ενώ με δάφνη στολίζονται και οι ορθόδοξες εκκλησίες την Κυριακή των Βαΐων.

Που τη συναντάμε;

Η δάφνη φυτρώνει στις περιοχές της Μεσογείου, της Ασίας, της Αφρικής, στα Κανάρια νησιά και σε όλα τα μέρη της Ελλάδας (ειδικά στη Χαλκιδική, το Πήλιο και πολλά νησιά). Τη συναντάμε κυρίως στα δάση ή στα βράχια κοντά στην ακτή.

Στην Ελλάδα εξάγονται περίπου 200 τόνοι δάφνης ετησίως!

Βοτανική περιγραφή του φυτού

Η δάφνη η Απολλώνιος ανήκει στην οικογένεια των Lauraceae, της τάξης των Magnolales. Είναι αειθαλής αρωματικός ογκώδης θάμνος ή μικρό δέντρο με πυκνούς γκριζωπούς και λείους βλαστούς. Αν κλαδευτεί εξ αρχής κατάλληλα εξελίσσεται σε δέντρο, αλλιώς αν αφεθεί ελεύθερο παίρνει τη μορφή του θάμνου.

Ο κορμός έχει σκούρο φλοιό. Τα φύλλα είναι αειθαλή, λογχοειδή, δερματώδη και ελαφρώς κυματιστά με λείο σκούρο πράσινο το πάνω μέρος και ανοικτό το κάτω. Είναι αρωματικά και λίγο πικρά. Τα θηλυκά άνθη είναι 4-6 στις μασχάλες των φύλλων, μικρά, λευκά και εύοσμα και βγαίνουν Μάρτιο με Απρίλιο.

Οι καρποί είναι σφαιρικοί, κυανόμαυροι ή μαύροι στην ωρίμανση, στο μέγεθος μιας μικρής ελιάς. Στον καρπό, το μεσοκάρπιο και το περικάρπιο δεν αποχωρίζονται εύκολα από το κουκούτσι. Από τους καρπούς παράγεται το δαφνέλαιο, που έχει μορφή αλοιφής και στη συνηθισμένη θερμοκρασία είναι πράσινο.

Ποια είναι τα συστατικά της δάφνης;

Η δάφνη περιέχει έως και 3% πτητικό έλαιο, που περιλαμβάνει κινεόλη, οξικό άλας, λιναλοόλη, τανίνη, ρητίνη και γλίσχρασμα, σεσκιτερπενικές λακτόνες, αλκαλοειδή ισοκινολίνης, δαφνίνη, δαφνόνη, κερί, άμυλο, βασορίνη, λευκωματίνη και σάκχαρο.

Ο πολτός των καρπών της περιέχει σημαντικό ποσοστό λιπιδίων. Τα φύλλα και οι καρποί είναι αρωματικά με γεύση υπόπικρη, ενώ κατά την μάσηση τους έρχεται το αίσθημα ζέστης και άφθονου σάλιου.

Έδαφος, Κλίμα & Καλλιέργεια

Η δάφνη η Απολλώνιος μπορεί να καλλιεργηθεί σχεδόν σε όλα τα εδάφη, από τα όξινα έως τα αλκαλικά και από τα αμμώδη έως και τα αργιλώδη. Στην Ελλάδα μπορεί να αναπτυχθεί σε όλες της περιοχές από τη Χαλκιδική και κάτω, σε πεδινές και λοφώδεις εκτάσεις, σε διάφορους τύπους εδαφών. Αντέχει την ξηρασία, την παγωνιά, τη ρύπανση και την αλατότητα, γι’ αυτό και είναι κατάλληλη για παραθαλάσσιες φυτεύσεις. Επιπλέον προσαρμόζεται και σε ηλιόλουστα αλλά και σκιερά μέρη.

Τα δύο πρώτα χρόνια, χρειάζεται μικρά και συχνά ποτίσματα μέχρι να ριζώσει καλά. Λόγω του δυνατού ριζικού συστήματος που αναπτύσσει, μειώνονται αργότερα οι απαιτήσεις σε λίπανση και νερό. Αρκεί η μία φορά την εβδομάδα ποτίσματος την περίοδος της άνοιξης, και οι δύο την εβδομάδα την περίοδο του καλοκαιριού.

Η δάφνη πολλαπλασιάζεται με σπόρο, μοσχεύματα και παραφυάδες. Ο σπόρος φυτρώνει δύσκολα και αφού πρώτα περάσει το στάδιο του λήθαργου. Η εγκατάσταση της καλλιέργειας μπορεί να γίνει από τις αρχές του φθινοπώρου μέχρι και αργά την άνοιξη. Όταν η φύτευση γίνεται σε περίοδο που δε βρέχει, πρέπει να ποτίζεται τακτικά.

Συγκομιδή & Απόδοση

Τα φύλλα της δάφνης συλλέγονται αργά το καλοκαίρι, για μεγαλύτερη ποσότητα και καλύτερη ποιότητα του αιθέριου ελαίου, ενώ την ίδια εποχή συλλέγονται και οι καρποί των φυτών. Το αιθέριο έλαιο λαμβάνεται με την απόσταξη των φύλλων, ενώ από τους καρπούς γίνεται με έκθλιψη μαζί με το αιθέριο και το λιπαρό έλαιο.

Τι προβλήματα αντιμετωπίζει το φυτό;

Γενικά η δάφνη η Απολλώνιος είναι ένα σκληρό και ανθεκτικό φυτό που δεν προσβάλλεται εύκολα από εχθρούς και ασθένειες. Ο χειρότερος εχθρός της είναι τα διάφορα ακάρεα που προσβάλλουν τα νεαρά και τρυφερά φύλλα, τα οποία αντιμετωπίζονται με θειάφισμα των δέντρων πριν βγουν τα νέα φύλλα.

Γνωρίζεις ότι…

  • Στην αρχαιότητα η Δάφνη θεωρούταν ιερό φυτό, το οποίο ήταν αφιερωμένο στον θεό της μαντικής Απόλλωνα – ταυτιζόταν με την νίκη, την δόξα και την υπεροχή
  • Στην Κρήτη χρησιμοποιούσαν τον χυλό των φύλλων για το ζύμωμα των εορταστικών ψωμιών
  • Εξάγεται άριστης ποιότητας δαφνέλαιων από το Άγιο Όρος, με βρασμό των καρπών
  • Αποτελεί ένα καλό εντομοκτόνο και παρασιτοκτόνο – πολλοί αγρότες το καλοκαίρι πλένουν τα ζώα τους με δαφνόνερο, για να σκοτώνουν τα παράσιτα

Εκτός από αρωματικό φαρμακευτικό, η δάφνη η Απολλώνιος είναι και ένα δημοφιλές καλλωπιστικό φυτό, που συχνά χρησιμοποιείται για να δημιουργήσει ένα πυκνό φράχτη.